Znaczenie wczesnej diagnozy choroby Alzheimera

Choroba Alzheimera to zespół postępujących zmian zwyrodnieniowych mózgu prowadzących do nieodwracalnego uszkodzenia jego komórek. Stopniowo upośledza to zdolności intelektualne, a z czasem wszystkie funkcje życiowe chorego. Odpowiednio wcześnie podjęte leczenie może zahamować postęp choroby i wydłużyć czas samodzielnego funkcjonowania pacjenta.

Jakie są pierwsze objawy choroby Alzheimera?

Choroba Alzheimera najczęściej ujawnia się u osób po 65. roku życia, choć procesy patologiczne powodujące jej rozwój rozpoczynają się nawet wiele lat wcześniej. Początkowo prowadzą do obniżenia zdolności poznawczych, co przekłada się na problemy z wykonywaniem codziennych czynności. To z kolei skutkuje pogorszeniem nastroju chorego i wycofaniem z życia społecznego. Z biegiem czasu choroba może wywoływać zmiany osobowości i zaburzenia zachowania. W późniejszych fazach czasem dołączają do nich objawy psychotyczne (urojenia, omamy). Ostatecznie chory staje się całkowicie niezdolny do samodzielnego życia, a postęp zmian może wręcz spowodować utratę kontroli nad własnym ciałem (przykuwając chorego do łóżka) i zdolności komunikacji z otoczeniem.

Obraz choroby, zwłaszcza na jej wczesnym etapie, u każdej osoby jest nieco inny. Wczesne objawy, które powinny wzbudzić niepokój pacjenta i jego bliskich, to:

• problemy z zapamiętywaniem bieżących zdarzeń (pamięcią krótkotrwałą),
• powtarzanie pytań, czy wypowiedzianych niedawno kwestii,
• trudność w odnajdywaniu słów, ograniczenia w rozumieniu mowy,
• trudności w rysowaniu, rozchwianie charakteru pisma,
• problem z trafną oceną sytuacji, na przykład przy robieniu zakupów,
• trudności z koncentracją i podejmowaniem prostych decyzji,
• niewielkie zaburzenia w poruszaniu się, spowolnienie ruchowe,
• odkładanie rzeczy w nietypowe miejsca, dezorientacja w czasie.

Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych nie muszą świadczyć o rozwoju choroby, niemniej przy ich wystąpieniu warto wykonać Alzheimera.

Na czym polega diagnostyka choroby Alzheimera?

Zastanawiasz się, jakie badania diagnostyczne warto wykonać? Niestety aktualnie nie istnieją narzędzia do badań przesiewowych, które pozwalałby na jednoznaczne zdiagnozowanie choroby Alzheimera we wczesnej fazie. Warto jednak zaczerpnąć opinii psychiatry, który wykonuje testy służące ocenienie poznawczego funkcjonowania pacjenta. Osoby, u których zachodzi genetyczne ryzyko choroby Alzheimera, mogą sprawdzić prawdopodobieństwo jej rozwoju, wykonując odpowiednie badania krwi. Tylko dokładnadiagnostyka neurologiczna jest w stanie wykazać obecność zmian w mózgu, które mogą – choć nie muszą – świadczyć o początkach choroby.

Jak neurolog diagnozuje chorobę Alzheimera? Podstawę stanowi wywiad z pacjentem i ocena funkcji neurologicznych w badaniu fizykalnym. Najbardziej miarodajne są jednak zlecone przez specjalistę badania obrazowe mózgu: tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Badania te służą wykluczeniu innych schorzeń, które mogłyby powodować niepokojące objawy. Pozwalają też zaobserwować obecność złogów białek o patologicznej strukturze, których odkładanie się w mózgu ma bezpośredni wpływ na obumieranie neuronów. Objaw ten także nie musi świadczyć o chorobie Alzheimera, choć jest sygnałem do wdrożenia leczenia farmakologicznego.

Jakie leki spowalniają rozwój choroby Alzheimera?

Aktualnie chorobę Alzheimera leczy się wyłącznie objawowo – jak dotąd nie wynaleziono leku, który zatrzymałby lub wręcz odwrócił postęp zmian. Ze względu na narastającą skalę problemu (w związku ze starzeniem się społeczeństwa) są prowadzone liczne terapie eksperymentalne. Nowe leki na chorobę Alzheimera to przede wszystkim przeciwciała, które wiążą się z płytkami amyloidowymi, zmniejszając ich zawartość w mózgu. Preparaty te nie zostały jeszcze dopuszczone do stosowania w Europie ze względu na niejednoznaczne wyniki badań klinicznych i niebezpieczne skutki uboczne. Zaawansowane są za to prace nad szczepionką dla pacjentów obciążonych genetycznie chorobą Alzheimera genetycznie.

Farmakoterapia w chorobie Alzheimera służy spowolnieniu jej postępu i łagodzeniu objawów. Bazuje przede wszystkim na preparatach z grupy inhibitorów acetylocholinesterazy, które hamują rozkład neuroprzekaźników, a tym samym usprawniają przesyłanie impulsów nerwowych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. W leczeniu choroby Alzheimera pomocne bywają też leki przeciwdepresyjne czy przeciwpsychotyczne – znoszące zaburzenia nastroju, omamy czy urojenia. Farmakoterapię stosuje się do końca życia pacjenta.

Styl życia i dieta w profilaktyce choroby Alzheimera

Choroba Alzheimera jest nie tylko nieuleczalna – nie da się jej także zapobiec. Istnieje jednak wiele sposobów na to, by obniżyć ryzyko zachorowania. Specjaliści wskazują na istotną rolę tzw. rezerwy poznawczej. Oznacza to, że u osób, które nieustannie trenują umysł (czytają, grają w gry logiczne, rozwiązują krzyżówki, ale też rysują, śpiewają), ewentualne objawy choroby wystąpią później i będą wolniej postępować. Warto podkreślić, że stymulacji mózgu służą też kontakty społeczne, dlatego bardzo istotne jest, by chory się z nich nie wycofywał.

Prewencji choroby Alzheimera służy aktywność fizyczna pojęta jako co najmniej 150–300 minut (łącznie) wysiłku tygodniowo o nasileniu większym niż spacer. Ruch wpływa korzystnie na pracę mózgu, a przy tym ogranicza ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych czy cukrzycy typu II. Schorzenia te także są uznawane za czynniki ryzyka chorób neurodegeneracyjnych.

Co jeść, by chronić mózg? Dieta a ryzyko choroby Alzheimera to kolejne istotne zagadnienie. Zrównoważony jadłospis i prawidłowa masa ciała chronią przed wyżej wymienionymi chorobami cywilizacyjnymi, ale pożywienie jest przede wszystkim źródłem substancji, które na co dzień odżywiają mózg i wpływają na jego „chemię”. Niezbędnych składników dostarcza na przykład dieta śródziemnomorska. Równowadze chemicznej mózgu służą także odpowiednie nawodnienie organizmu, relaks i zdrowy sen.

Czy wczesne wykrycie choroby Alzheimera pomaga w jej leczeniu? Jak najbardziej, ponieważ farmakoterapia wykazuje najwyższą skuteczność właśnie na początkowym etapie choroby. Świadomość ryzyka pozwala też zmienić nawyki, by spowolnić postępowanie zmian.